Esikwaziyo nesingakwaziyo kokuhlukile kwe-COVID

Sawubona, woza uzobona imikhiqizo yethu!

Kusukela ngaphezudlwana kuka-200 amacala amasha aqinisekisiwe ngosuku emasontweni asanda kwedlula, iNingizimu Afrika ibone isibalo samacala amasha nsuku zonke saya ngaphezu kuka-3,200 ngoMgqibelo, iningi eliseGauteng.

Bezabalaza ukuchaza ukwanda okungazelelwe kwamacala, ososayensi bafunda amasampula egciwane futhi bathola okuhlukile okusha.Manje, cishe u-90% wamacala amasha e-Gauteng adalwa yikho, ngokusho kukaTulio de Oliveira, umqondisi weKwaZulu-Natal Research Innovation and Sequencing Platform.

_____

KUNGANI OSOSAYENSI BAKHATHAZEKILE NGALOLU LUHLUKO LUSHA?

Ngemuva kokubiza iqembu lochwepheshe ukuthi lihlole imininingwane, i-WHO ithe "ubufakazi bokuqala buphakamisa ubungozi obukhulayo bokuphinda batheleleke ngalokhu okuhlukile," uma kuqhathaniswa nokunye okuhlukile.

Lokho kusho ukuthi abantu abathole inkontileka ye-COVID-19 futhi balulama bangase babe ngaphansi kokuyibamba futhi.

Okuhlukile kubonakala kunenani eliphezulu lokuguqulwa kwezakhi zofuzo - cishe ezingama-30 - kuphrotheni ye-coronavirus' spike, engathinta indlela esakazeka kalula ngayo kubantu.

USharon Peacock, ohole ukulandelana kofuzo kwe-COVID-19 eBrithani eNyuvesi yaseCambridge, uthe imininingwane kuze kube manje iphakamisa ukuthi okuhlukile kunezinguquko "okuhambisana nokudluliseka okuthuthukisiwe," kodwa wathi "ukubaluleka kwezinguquko eziningi namanje akwaziwa.”

U-Lawrence Young, udokotela wezifo ezibangelwa amagciwane eNyuvesi yaseWarwick, uchaze i-omicron “njengenguqulo eguquguquke kakhulu yegciwane esike sayibona,” okuhlanganisa nezinguquko ezikhathazayo ezingakaze zibonwe egciwaneni elifanayo.

_____

YINI EKWAZIWAYO ENGAZIWAYO NGENXA YOKUXHUMANA?

Ososayensi bayazi ukuthi i-omicron ihluke ngokwezakhi zofuzo ezinhlobonhlobo zangaphambilini ezihlanganisa okuhlukile kwe-beta ne-delta, kodwa abazi ukuthi lezi zinguquko zofuzo ziyenza yini idluliseke kalula noma ibe yingozi.Kuze kube manje, akukho okukhombisa ukuthi okuhlukile kubangela isifo esibi kakhulu.

Cishe kuzothatha amasonto ukuxazulula uma i-omicron ithelela kakhulu futhi uma imithi yokugoma isasebenza ngokumelene nayo.

UPeter Openshaw, uprofesa wezokwelapha ezivivinyayo e-Imperial College London uthe "akunakwenzeka neze" ukuthi imigomo yamanje ingasebenzi, wathi iyasebenza ekulweni nezinye izinhlobo eziningi.

Noma ezinye izinguquko zofuzo ku-omicron zibonakala zikhathaza, akukacaci ukuthi zizobeka usongo lwezempilo yomphakathi yini.Okunye okuhlukile kwangaphambilini, okufana nokuhluka kwe-beta, kwaqale kwethusa ososayensi kodwa akuzange kugcine ukusabalala kude kakhulu.

“Asazi ukuthi lolu hlobo olusha lungatholakala yini ezifundeni lapho i-delta ikhona,” kusho uPeacock waseNyuvesi yaseCambridge."Ijaji liyazi ukuthi lolu hlobo luzokwenza kahle kangakanani lapho kukhona ezinye izinhlobo ezizungezayo."

Kuze kube manje, i-delta iwuhlobo oluhamba phambili kakhulu lwe-COVID-19, ibalwa ngaphezu kuka-99% wokulandelana othunyelwe kusizindalwazi somphakathi esikhulu kunazo zonke emhlabeni.

_____

KWAVUKA KANJANI LOKHU OKUSHA?

I-coronavirus iyashintsha njengoba isakazeka futhi izinhlobonhlobo eziningi ezintsha, kufaka phakathi lezo ezinezinguquko zofuzo ezikhathazayo, ngokuvamile ziyafa.Ososayensi baqapha ukulandelana kwe-COVID-19 ukuze kuguqulwe izakhi zofuzo ezingenza lesi sifo sithathelane kalula noma sibulale, kodwa abakwazi ukunquma lokho ngokubheka igciwane.

UPeacock uthe okuhlukile “kungenzeka ukuthi kwavela kumuntu onaleli gciwane kodwa wangakwazi ukulisula leli gciwane, okunikeza leli gciwane ithuba lokuvela ngofuzo,” esimeni esifana nendlela ochwepheshe abacabanga ngayo ukwehluka kwe-alpha - okwaqala ukukhonjwa eNgilandi - kwaphinde kwavela, ngokushintshashintsha kumuntu onomzimba osengozini.

INGABE IMITHETHO YOKUHAMBA IBEKWA AMANYE AMAZWE IYAthethelelwa?

Kungenzeka.

I-Israel ivimbele abantu bakwamanye amazwe ukuthi bangene esifundeni futhi iMorocco imise konke ukuhamba ngezindiza okufika kwamanye amazwe.

Idlanzana lamanye amazwe likhawulela izindiza ezisuka eningizimu ye-Afrika.

Uma kubhekwa ukwanda okusheshayo kwakamuva kwe-COVID-19 eNingizimu Afrika, ukuvimbela ukuhamba usuka esifundeni “kuwubuhlakani” futhi kuzothengela iziphathimandla isikhathi esengeziwe, kusho uNeil Ferguson, uchwepheshe wezifo ezithathelwanayo e-Imperial College London.

Kepha i-WHO yaphawula ukuthi imikhawulo enjalo imvamisa inomkhawulo emiphumeleni yayo futhi yanxusa amazwe ukuthi agcine imingcele ivulekile.

UJeffrey Barrett, umqondisi we-COVID-19 Genetics e-Wellcome Sanger Institute, ucabange ukuthi ukutholwa kusenesikhathi kwalolu hlobo olusha kungasho ukuthi imikhawulo ethathwe manje izoba nomthelela omkhulu kunangesikhathi ukuvela kwe-delta kuqala.

"Nge-delta, kuthathe amasonto amaningi kakhulu ukungena kwegagasi elibi laseNdiya ngaphambi kokuba kucace ukuthi kwenzekani futhi i-delta isivele yazinza ezindaweni eziningi emhlabeni futhi kwase kwephuze kakhulu ukwenza lutho ngakho," esho."Kungenzeka ukuthi sisesikhathini sangaphambilini ngale ndlela entsha ngakho-ke kusengaba nesikhathi sokwenza okuthile ngakho."

Uhulumeni waseNingizimu Afrika uthe izwe liphathwa ngendlela engafanele ngoba selithuthuke kakhulu ekulandeleni i-genomic futhi likwazi ukubona okuhlukile ngokushesha futhi wacela amanye amazwe ukuthi aphinde acubungule imikhawulo yokuhamba.

_____

UMnyango Wezempilo Nesayensi We-Associated Press uthola ukwesekwa eMnyangweni Wezemfundo Yesayensi we-Howard Hughes Medical Institute.I-AP iyodwa enesibopho sakho konke okuqukethwe.

Copyright 2021 TheI-Associated Press.Wonke Amalungelo Agodliwe.Lokhu okuqukethwe akumele kushicilelwe, kusakazwe, kubhalwe kabusha noma kusatshalaliswe kabusha.


Isikhathi sokuthumela: Nov-29-2021